* Phương án trả lời:

Về hội thoại, chương trình Ngữ văn lớp 8 học kì II chúng ta đã tìm hiểu và học 2 nội dung sau:

–         Khái niệm về vai xã hội trong hội thoại.

–         Khái niệm về lượt lời trong hội thoại.

–         Vậy hội thoại là gì ? Hội thoại là nói chuyện với nhau – theo từ điển Hán Việt của Phan văn Các

* Gv chốt, chuyển: Trong giao tiếp ta thường nghe nói ” nói phải …nghe” hoặc “nói có sách …”.Đó chính là bài học kinh nghiệm, là lời khuyên cho mọi người khi giao tiếp. Để giúp chúng ta có thêm kinh nghiệm, sự hiểu biết trong vốn đối xử  hàng ngày ta cùng tìm hiểu bài ” Các phương châm hội thoại “.

– HS lĩnh hội kiến thức theo dẫn dắt giới thiệu  của thầy.

– Ghi tên bài

H.Em hãy giải thích nghĩa của từ “phương châm “?

.

*GV yêu cầu  học sinh đọc  ví dụ SGK: đọc to, rõ, mạch lạc.

H: Xác định vai XH của An và Ba trong đoạn hội thoại?

H.Bơi nghĩa là gì?

H.Vậy câu trả lời của Ba có mang đầy đủ nội dung mà An cần biết không? Vì sao?

H. Câu trả lời của Ba thiếu hay thừa thông tin?

H. Qua cuộc đối thoại giữa 2 người, em thấy: muốn cho người nghe hiểu thì người nói phải chú ý điều gì?

(GV yêu cầu trao đổi theo nhóm bàn, trả lời)

*GV: Để hiểu rõ thêm mối quan hệ giữa người nói với người nghe trong phương châm về lượng chúng ta tìm hiểu thêm ví dụ 2.

– Phương châm là hướng phải theo để làm 1 công việc có kết quả.

– Đọc, xác định vai xã hội , lượt lời                    

– vai ngang hàng

– Bơi là di chuyển trong nước hoặc trên mặt nước bằng cử động của cơ thể.

– Câu trả lời của Ba không mang đầy đủ nội dung An cần biết vì trong nghĩa của “bơi” đã chứa nghĩa “ở dưới nước” điều mà An muốn biết là 1 địa điểm cụ thể

.

-.

*Nhận xét: Khi giao tiếp, muốn cho người nghe hiểu thì người  nói cần chú ý xem người nghe hỏi về cái gì? ntn? ở đâu?

a/VD1: Đoạn đối thoại

–

-> khi giao tiếp cần nói cho có nội dung

H.Yếu tố nào có tác dụng gây cười trong câu chuyện trên?

H: Theo em, anh có “ lợn cưới” và anh có “ áo mới” phải trả lời câu hỏi của nhau như thế nào là đủ?

H. Trong lời đối thoại, em thấy câu hỏi và câu trả lời của 2 nhân vât truyện có gì trái với những lời hỏi đáp bình thường?

* GV chốt kiến thức: Trong hội thoại, muốn hỏi đáp cho chuẩn mực cần chú ý không hỏi thừa, trả lời thừa.

H. Từ câu chuyện “Lợn cưới áo mới” em rút ra kết luận gì khi giao tiếp?

– Lượng thông tin thừa trong các câu trả lời của cả hai đối tượng giao tiếp.

(lợn cưới, áo mới)

-H: Bác có thấy con lợn chạy qua đây không?

-TL: Tôi không thấy.

+ Suy nghĩ, trả lời cá nhân

– Câu hỏi và câu trả lời của 2 nhân vật truyện có điều trái với những lời hỏi đáp bình thường ở chỗ cả 2 đều dùng thừa từ ngữ.

+ Suy nghĩ, trả lời

– Khi giao tiếp cần nói cho đúng, đủ, không thừa, không thiếu.

H.Vậy em hiểu ntn về việc tuân thủ phương châm về lượng trong giao tiếp?

* GV khái quát, rút ghi nhớ, gọi đọc

– Làm bài tập nhanh, gọi trả lời nhanh.

– HS đọc ghi nhớ 1sgk.

– Làm BT nhanh.

=> Nội dung của lời nói phải đáp ứng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thừa và không thiếu.

–Bài hoc: Tuân Thủ phương châm về lượng trong giao tiếp là phải nói cho có nội dung, k⁰ thiếu, k⁰ thừa.

2/ Ghi nhớ/T9

H. Gọi đọc, nêu yêu cầu BT 1, gọi trả lời ?

– 2 câu đều mắc một loại lỗi đó là sử dụng từ ngữ trùng lặp, thêm từ ngữ mà không thêm phần nội dung.

a. Thừa cụm từ “nuôi ở nhà” vì từ “gia súc” đã hàm chứa nghĩa là thú nuôi trong nhà.

b. Thừa cụm từ “có 2 cánh” vì tất cả các loài chim đều có 2 cánh.

H. Truyện cười Việt Nam thường nhắn gửi ý nghĩa phê phán, đả kích. Truyện cười này nhằm phê phán thói xấu nào?

GV. Đưa lí do không xác thực sẽ ảnh hưởng tới bạn và như vậy là nói dối.

H. Vậy trong giao tiếp có điều gì cần tránh ?

– HS đọc và nghiên cứu ngữ liệu.

– Suy nghĩ, trả lời cá nhân.

– Yếu tố gây cười là quả bí khổng lồ( Cả 2 anh chàng trong truyện đều nói những điều mà ngay chính mình cũng không tin là có thật).

-> phê phán tính nói khoác

– Trong giao tiếp không nên nói những điều mà mình tin là không đúng sự thật.

H1. Nếu không biết chắc chắn một tuần nữa lớp mình tổ chức đi cắm trại thì em có thông báo với các bạn cùng lớp không ? Vì sao ?

H2. Nếu không biết chắc chắn bạn mình vì sao nghỉ học thì em có trả lời với thầy cô là bạn ấy nghỉ học vì bị ốm không ?

H3.Trong thực tế đã bao giờ em nói những điều mà không có bằng chứng xác thực chưa ? Nếu nói như vậy sẽ gây hậu quả gì ?

– Không ® Vì nếu có thay đổi ® ảnh hưởng đến các bạn.

+ Gây hậu quả không tốt ®. sẽ làm sai sự thật dẫn tới hiểu lầm; tự mình sẽ làm mất lòng tin, danh dự của bản thân.

+ Đưa ra những ý kiến khác nhau

* GV khái quát, rút ghi nhớ, gọi đọc ghi nhớ?

* GV củng cố kiến thức bài học bằng BTTN từ câu 18-20/SBTTN/16-17

– Làm BTTN, trả lời cá nhân, HS khác nhận xét

– Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình tin là không đúng sự thật.

– Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không có bằng chứng xác thực

+ Thời gian: 20 phút.

+ Mục tiêu: – Giúp HS  thực hành, luyện tập nhận biết, xác định được nội dung phương châm về lượng, phương châm về chất.

– Biết vận dụng các phương châm về lượng, phương châm về chất trong hoạt động giao tiếp

+ Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình.

+ Kĩ thuật:  thảo luận nhóm, động não, tia chớp.

a/ Điền: Nói có căn cứ…nói có sách, mách có chứng.

b/ Nói sai sự thật…nói dối.

c/ Nói một cách hú hoạ…nói mò.

d/ Nói nhảm nhí…nói nhăng nói cuội.

e/ Nói khoác lác,…nói trạng.

=> Những cách nói trên liên quan đến phương châm về chất.

Câu a: tuân thủ, câu b, c, d, e vi phạm phương châm hội thoại về chất

– GV gọi trả lời, GV chữa

– Truyện không tuân thủ yêu cầu của phương châm về lượng.

– Thừa cụm từ làm câu hỏi: “Rồi có nuôi được không?”

– GV chia làm 4 nhóm thảo luận theo 2 phần, gọi đại diện trả lời, gọi nhận xét, GV sửa.

– đôi khi người nói phải dùng các cách diễn đạt sau:

a. như tôi được biết…vì khi giao tiếp để đảm bảo tuân thủ phương châm về chất, người nói phải diễn đạt như vậy nhằm báo cho người nghe biết là: tính xác thực của nhận định và thông báo đó chưa được kiểm chứng.

b. như tôi đã trình bày…nhằm để nhấn mạnh hay để chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc lại một nội dung nào đó hay giả định là mọi người được biết. Khi đó để đảm bảo phương châm về lượng người nói phải dùng những cách trên để báo cho người nghe biết việc nhắc lại nội dung đã cũ là chủ ý của người nói.

-> tất cả đều chỉ những cách nói, nội dung nói không tuân thủ phương châm về chất, chỉ những điều tối kị trong giao tiếp mọi người( nhất là HS) cần tránh

+ Ăn đơm nói đặt : vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác.

+ Ăn ốc nói mò : nói không có căn cứ.

+ Ăn không nói có : vu khống, bịa đặt.

+ Cãi chày cãi cối :cố tranh cãi nhưng không có  lí lẽ xác đáng.

+ Khua môi múa mép : nói năng ba hoa, khoác lác, phô trương.

+ Nói dơi nói chuột : nói lăng nhăng, linh tinh, không xác thực.

+ Hứa hươu hứa vượn : hứa để được lòng rồi không thực hiện lời hứa. (Hứa  một cách vô trách nhiệm, mang màu sắc sự lừa đảo.)

Giải thích nghĩa của các thành ngữ và cho biết các thành ngữ liên quan đến các phương châm hội thoại nào.

+ Ăn đơm nói đặt : + Ăn ốc nói mò

+ Ăn không nói có : +Cãi chày cãi cối

+ Khua môi múa mép

+ Nói dơi nói chuột :

+ Hứa hươu hứa vượn :

 CẦN ĐẠT

A. PC về lượng            B. PC về chất          C. Không vi phạm PC hội thoại.

2. Người nói dùng cách diễn đạt : như chúng ta đã rõ, như các bạn đã biết, … là muốn tuân thủ PCHT nòa ?

A. PCvề lượng                                C. Cả 2 PC về lượng và về chất.

B. PC về chất                                  D. Không theo PC nào.

-HD: Tìm hiểu nghĩa gốc và nghĩa chuyển của các thành ngữ và rút ra bài học   trong giao tiếp.